(дар ҳошияи Конфронси 28-уми ҷонибҳои Конвенсияи қолабии Созмони Милали Муттаҳид оид ба тағйирёбии иқлим ба шаҳри Дубайи Амороти Муттаҳидаи Арабӣ)
Тоҷикистон аз рӯйи индекси соддакардашудаи осебпазирӣ нисбат ба тағйирёбии иқлим дар байни кишварҳои Аврупо ва Осиёи Марказӣ дар ҷойи аввал меистад, зеро аз сабаби ин қобилияти пасти мутобиқшавӣ, аз рӯйи ин меъёр кишвари махсусан ҳассос мебошад. Бо дарназардошти шиддат ёфтани мушкилоти мавҷуда ва пайдоиши хавфҳои нав, тағйирёбии иқлим эҳтимол дорад садди роҳи расидан ба самтҳои афзалиятноки рушди Тоҷикистон гардад. Суханронӣ дар Конфронси 21-уми Тарафҳои Конвенсияи Чаҳорчӯби Созмони Милали Муттаҳид оид ба тағйирёбии иқлим дар Париж, Фаронса, 30 ноябри соли 2015, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қайд кард, ки гарчанде ки ҳиссаи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳаҷми партоби газҳои гулхонаӣ дар миқёси ҷаҳонӣ кам аст, аммо Тоҷикистон яке аз осебпазиртарин кишварҳои ҷаҳон ба таъсири тағйирёбии иқлим мебошад.Хавфҳо бо тағйирёбии иқлим ва чораҳои мутобиқшавӣ оид ба коҳиш додани оқибатҳои ин хатарҳо барои аҳолӣ ва соҳаҳои асосии иқтисодиёт унсурҳои муҳими Стратегияи миллии рушди Тоҷикистон то соли 2030 мебошанд. То ба имзо расонидани созишномаи байналмилалии иқлим дар Конфронси Тарафҳои конвексияи чоњорчўбаи ССМ доир ба иќлим моҳи декабри соли 2015 дар Париж, Тоҷикистон саҳми пешбинишуда ва дар сатҳи миллӣ муайянкардаро омода кард, ки онро арзёбӣ мекунад тамоюлҳои иқлимро таҳия намуда, сенарияҳои гуногуни амалҳои минбаъдаро барои коҳиш додани партобҳо таҳия мекунанд. Стратегияи миллии мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим инчунин ӯҳдадориҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба рӯзномаи 21 ва Ҳадафҳои Рушди Устувор вобаста ба мубориза бо тағйирёбии иқлимро, ки аз ҷониби иҷлосияи 70-уми Ассамблеяи Генералии СММ дар моҳи сентябри соли 2015 тасдиқ шудааст, ба назар мегирад. Тағйирёбии иқлим барои Тоҷикистон як мушкили бузург аст, зеро кишвар ба он хеле осебпазир аст ва иқтидори нисбатан пасти мутобиқшавӣ дорад. Бонки Ҷаҳонӣ Тоҷикистонро ҳамчун осебпазиртарин кишвар дар Осиёи Марказӣ номбар кардааст. Дар байни 180 кишваре, ки аз ҷониби Индекси ҷаҳонии мутобиқшавӣ аз ҷониби Донишгоҳи Нотр Дам Тоҷикистон дар ҷойи 111-ум қарор дорад муайян карда шудааст, Тоҷикистон дар байни кишварҳои осебпазир дар ҷои 78-ум ва дар байни кишварҳои камтар омода 52-юм аст. Дар муқоиса бо дигар кишварҳои индекс, вазъи кунунии осебпазирии он идорашаванда аст. Бо вуҷуди ин, беҳтар кардани омодагӣ лозим аст, агар он барои беҳтар мутобиқ шудан ба тағйирёбии ояндаи иқлим ва мушкилоти марбут ба иқлим анҷом дода шавад. Дар индекси хавфҳои дарозмуддати иқлим, Тоҷикистон дар ҷойи 29 қарор дорад.Таъсири тағйирёбии иқлим дар ҳама сатҳҳои системавӣ: сатҳи ҷаҳонӣ, минтақавӣ, субминтақавӣ, миллӣ ва маҳаллӣ зоҳир мешавад. Тағйирёбии иқлим дар Тоҷикистон, бо назардошти мавқеи ҷуғрофӣ, гуногунии истисноии шароити иқлимӣ, сохтори иқтисодӣ, хусусиятҳои демографӣ ва манфиатҳои геополитикӣ, рушди саривақтии муносибати ҳамаҷонибаи мутавозинро ба мушкилоти иқлим ва масъалаҳои марбут ба он дар асоси таҳлили ҳамаҷонибаи илмии муҳити зист, иқтисодӣ ва омилҳои иҷтимоиро тақозо мекунад.Стратегияи миллии мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлими Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030 метавонад дар таҳия ва татбиқи сиёсати тағйирёбии иқлим ва мутобиқшавӣ дар Тоҷикистон саҳм гузорад. Он ба дастгирии рушди иқтисодӣ ва суръатбахшии навсозии тамоми соҳаҳои иқтисодиёт, диверсификатсия ва таҳкими бозори ҷаҳонӣ, инчунин баланд бардоштани рақобатпазирии иқтисоди Тоҷикистон тавассути баланд бардоштани мутобиқшавӣ ва самаранокии энергия равона шудааст. Стратегияи миллии мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлими Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030 ба кишвар имкон медиҳад муносибати банақшагирифтаи рушди устувори кишвар дар маҷмӯъ ва алалхусус иқтисоди он муносибати ҳамаҷониба ва динамикиро ба назар гирифта, пешгӯиҳои миёнамӯҳлат ва дарозмуддати тағйирёбии иқлим ва тағйирёбандаро амали намояд. Мавриди зикр аст, ки 30 ноябр Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати иштирок дар Конфронси 28-уми ҷонибҳои Конвенсияи қолабии Созмони Милали Муттаҳид оид ба тағйирёбии иқлим ба шаҳри Дубайи Амороти Муттаҳидаи Арабӣ сафар намуданд дар кори Конфронс Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон суханронӣ намуда доир ба масъалаҳои тағйирёбии иқлим қарорҳои дахлдор қабул хоҳанд шуд.
Устоди факултети геологияи ДМТ ҒАЙРАТОВ М.Т.
